Ondersteunen van Rouwarbeid

Daar waar ik gewond ben, ligt ook mijn schat. Daar kom ik in aanraking met mezelf. Daar ontdek ik waartoe ik in staat ben.

Rouwen is voor veel mensen een behoorlijke klus, een uitdaging en niet vanzelfsprekend. Het is pijnlijk, tijdrovend en lijkt op het moment dat je er middenin zit weinig op te leveren. Je hebt geen idee hoe lang het proces van rouwen gaat duren en niemand kan jou antwoord geven op de vraag hoe je het beste kan rouwen. Een rouwproces verloopt niet keurig volgens opeenvolgende fases. Als je denkt dat het beter met je gaat, lijkt het soms alsof je weer terug bij af bent. Pijn en gemis overvallen je op momenten dat je er helemaal niet mee bezig was. Het is dan ook van belang om te weten dat er niets abnormaals is aan alle pijn die je kunt voelen. Wel kan rouwen erg belastend zijn voor lichaam en geest. Een rouwproces ontregelt de boel en elk proces is uniek omdat geen mens en geen verlies hetzelfde is.

Rouw is dus een adequate reactie na elke vorm van verlies en hoeven we doorgaans dan ook niet te psychologiseren. Het vraagt wel tijd en aandacht van jezelf en support van anderen. Niet om het proces te versnellen maar juist om het proces de tijd en ruimte te geven die het nodig heeft. Tijdens een coachingstraject kan ik je bijstaan in dit proces. Uit ervaring weet ik hoe fijn het kan zijn als er iemand is die objectief met je mee kan denken. Met wie je geen rekening hoeft te houden en die je niet hoeft te beschermen tegen jouw pijn. Zodat er alle tijd en ruimte is voor jou om uit te zoeken hoe jij verder kan. Daar kan en wil ik je graag bij helpen.

In rouwprocessen zijn een aantal taken te onderscheiden die van belang zijn. Het focussen op slechts één taak of het langdurig vermijden van een bepaalde taak kan er toe leiden dat een rouwproces stagneert of dat iemand vastloopt. In het coachingstraject wat je met mij aan gaat, nemen we de tijd om te onderzoeken waar jij staat, hoe dit bij jou werkt en daag ik je uit om ook bezig te zijn met de taken die voor jou mogelijk niet vanzelfsprekend zijn. 

Om te kunnen rouwen is het van belang dat jij jouw verlies erkent. Dit betekent dat je tot jezelf door laat dringen dat het verlies realiteit is. Om dit te kunnen doen, zul je je verlies hardop uit moeten spreken. Doe je dit niet, dan kun je niet gaan rouwen. Je ziet dit vaak gebeuren wanneer er sprake is van een 'levend verlies'. Bijvoorbeeld wanneer er sprake is van een dementieproces. Iemand verdwijnt langzaam maar kan er tegelijkertijd ook nog een hele tijd zijn. Het kan dan heel lastig zijn om te erkennen dat er ook al sprake is van verlies. Want als je dat erkent, start ook de pijn. Voor mantelzorgers is het vaak moeilijk om de zorg voor hun geliefde en het rouwproces wat samenhangt met het verlies van hun geliefde, te combineren. Hierdoor komt het echte rouwproces soms pas veel later op gang. Bij het overlijden van mijn vader, realiseerde ik mij pas echt dat ik mijn vader 8 jaar eerder al verloren was. Hij ging gezond op vakantie naar Schotland en kreeg daar zijn eerste herseninfarct. Hij is nooit meer de oude geworden. Dit was zowel voor ons als voor hem erg pijnlijk. Hij was er wel maar ook weer niet. Daar hadden we het liever niet over. 

Het uiten van emoties koppelen de meeste mensen wel aan rouw. Bij het uiten van emoties gaat het om het toelaten van emoties en het praten over emoties. Om stappen te kunnen zetten in het aanvaarden van je verlies, is het van belang dat de pijn die het verlies oproept er mag zijn. Pijn mag er pas zijn, als je van jezelf mag voelen wat je voelt en daar ook uiting aan mag geven. Dat vinden we vaak moeilijk; we zijn bang om ons zelf te verliezen als we echt gaan voelen wat we voelen. Het kan heel bevrijdend zijn om de emoties, die er hoe dan ook zijn, een stem te geven in plaats van er tegen te vechten. Dit geeft lucht en ruimte.

Rouwen is ook aanpassen aan het leven van nu. Hierbij gaat het om het aanvaarden van de realiteit met vallen en opstaan. Doorgaan met je leven, ondanks je verlies. Dat is iets anders dan het vluchten in activiteiten en bezigheden om maar niet bezig te hoeven zijn met het verlies. Aanpassen aan het leven van nu gaat over terug kijken en over vooruit kijken. Je bezig houden met de toekomst en deelnemen aan de maatschappij. Je aanpassen aan een nieuwe omgeving of situatie betekent voor iedereen iets anders en het betekent niet dat je alles achter je laat of loslaat. Het betekent dat je je verlies neemt en het overleeft ondanks de pijn, eenzaamheid of ontwrichting van je leven. 

De draad van het leven weer oppakken, betekent dat je het verlies verweeft in je leven. Voor mijzelf betekent dat, dat ik 6 jaar na het overlijden van mijn moeder pas in staat was om haar overlijden en de betekenis daarvan in mijn leven te weven. Het duurde 6 jaar om te aanvaarden dat er altijd momenten zullen zijn waarop ik haar mis. Het had 6 jaar nodig om mijn verdriet te verwelkomen en er tijd voor te nemen. Je verlies verweven, betekent niet dat je het loslaat. Wel dat je je verlies anders leert vasthouden.

Jouw rouwproces is van jou. Je moet het zelf doen, maar niet altijd alleen. Gun jezelf de support die je nodig hebt. 

Ik weef het missen en het dragen. Ik weef de liefde die is gebleven. Ik weef jou met zorg en aandacht in alle draden van mijn leven.

(jij wordt gekend, Floortje Agema, 2016)